استاپ‌موشن ۳۰ ثانیه‌ای
مدت آفیش: یک روز
زمان تحویل: ۵ روز
تجهیزات: دوربین حرفه‌ای فیلم‌برداری، رکوردر و میکروفون برای صدا، تجهیزات نور و ملزومات مربوطه. دوربین عکاسی حرفه‌ای، کیت فلش عکاسی، فون بک‌گراند مشکی، سفید و طوسی و خیمه عکاسی
عوامل: کارگردان، فیلم‌بردار، صدابردار، تدوینگر، عکاس و ادیتور عکس
استاپ‌موشن یک دقیقه‌ای
مدت آفیش: یک روز
زمان تحویل: ۷ روز
تجهیزات: دوربین حرفه‌ای فیلم‌برداری، رکوردر و میکروفون برای صدا، تجهیزات نور و ملزومات مربوطه. دوربین عکاسی حرفه‌ای، کیت فلش عکاسی، فون بک‌گراند مشکی، سفید و طوسی و خیمه عکاسی
عوامل: کارگردان، فیلم‌بردار، صدابردار، تدوینگر، عکاس و ادیتور عکس
استاپ‌موشن (stop motion) چیست؟
استاپ‌موشن یک اثر ویدئویی انیمیشنی است، که نتیجه قرار گرفتن فریم به فریم تصاویر فیلم‌برداری‌شده، پشت سر هم است. در ساخت استاپ‌موشن از شیء (object) یا سوژه مورد نظر (عروسک، انسان و…) فیلم‌برداری می‌شود، و تصاویر پشت سر هم قرار می‌گیرند. البته به‌وجود آمدن حرکت در این تصاویر، مستلزم جابجا کردن عروسکها یا سایر ابژه‌ها در هر فریم است. اساسا چنانکه از اسم استاپ‌موشن برمی‌آید، این اثر محصول توالی «توقف» و «حرکت» تصاویری است، که به‌سرعت و پی‌درپی پشت سر هم قرار می‌گیرند، و سرعت این فرایند، سبک کار را تغییر می‌دهد.
تاریخچه
امروزه از جوزف پلاتو (Joseph Plateau) دانشمند بلژیکی قرن ۱۹ میلادی، به‌عنوان ابداع‌کننده استاپ‌موشن یاد می‌کنند، که با پیوند تصاویر به هم، تصویر متحرک را از دل خروجی دوربین عکاسی بیرون کشید تا بعد از اختراع دوربین فیلم‌برداری، این تکنیک در صنعت سینما برای ساخت فیلم هم به کار برود. چیزی که مریان کوپر (Merian Cooper) سال ۱۹۳۳ در ساخت نسخه اول از فیلم کینگ‌کنگ از آن استفاده کرده است.
بعدها این تکنیک به‌عنوان یکی از شگردهای جذاب ساخت انیمیشن و فیلم سیر تکامل خودش را طی کرد. انیمیشن‌های معروفی مثل فرار مرغی (Chicken run) و بره ناقلا (Shaun the sheep) با این تکنیک ساخته شده‌اند. بین کارهای ایرانی نیز، مجموعه خاطره‌انگیز علی کوچولو با بازی فرزانه کابلی و امید آهنگر نیز از ترکیب همین تکنیک استاپ‌موشن با تکنیک فتوانیمیشن (photo animation) ساخته شده است. اما جذابیت بصری و ساختار متفاوت استاپ موشن، علاوه بر اینکه برای کودکان و نوجوانان چشم‌نواز است، و فضایی صمیمی و فانتزی را به‌همراه دارد، امروزه به‌عنوان اثر تبلیغاتی هم کاربرد فراوانی دارد.
وجه تمایز کار خوب از سایر کارها در این عرصه، ابتکار هنری است. این توصیه در ساخت استاپ‌موشن بسیار مهم‌تر است و اساسا سازنده و تدوینگر استاپ‌موشن، بدون نگاه خلاقانه نمی‌تواند پیام خود را به مخاطب منتقل کند.
استاپ‌موشن و انواع محتوای ویدئویی
قطعا تا به حال درباره انواع محتوای تصویری در عرصه تولید محتوا مطالب زیادی خوانده‌اید. در بخش مقالات مدیاشو هم به‌صورت مفصل راجع‌به این موضوعات صحبت کرده‌ایم:
محتوای تصویری، تیزر تبلیغاتی، تیزر رسانه‌ای، تیزر سوشال‌مدیا، عکاسی تبلیغاتی، عکاسی صنعتی، عکاسی مدلینگ، موشن‌گرافی.
می‌دانید که در عرصه تبلیغات مقصود از تیزر، ویدئویی است که حاصل تصویربرداری یا استفاده از عناصر گرافیکی در قالب یک سناریوی تبلیغاتی است که در آن با استفاده از سوژه‌های مورد نظر، محصول یا خدمات خاصی را تبلیغ می‌کنند. اما استاپ‌موشن ممکن است ترکیبی از انواع محتواهای تصویری و ویدئویی باشد که به همین دلیل، محتوای جذاب و متفاوتی را ارائه می‌کند.
انواع استاپ‌موشن
- در نخستین نمونه‌های استاپ‌موشن، از سوژه‌های انسانی عکاسی می‌شد و تصاویر به‌دست‌آمده پشت سر هم چیده می‌شدند، البته ممکن است کنار این سوژه‌ها، سایر اشیا هم در صحنه جابه‌جا شوند. به استاپ‌موشنی که در آن از کارکترهای انسانی استفاده می‌شود pixilation می‌گویند.
- در استاپ‌موشن عروسکی (puppet stop motion) عروسکها به‌مثابه کارکترها جابه‌جا می‌شوند.
- امروزه رایج‌ترین نمونه انیمیشنی که با این تکنیک ساخته می‌شود، استاپ‌موشن خمیری (claymation) است. از آنجا که برای سهولت کار در امر فیلم‌برداری و ساخت دکور و ماکت، اشیا و سوژه‌ها باید کوچک‌تر باشند، عروسکها و دست‌سازهای خمیری، در ابعاد کوچک، خیلی راحت‌تر از عروسک‌های پارچه‌ای طراحی و ساخته می‌شوند. یعنی با استفاده از خمیر مخصوص، تمامی ابژه‌های حاضر در صحنه، طراحی می‌شوند. نمونه معروف این نوع استاپ‌موشن، انیمیشن‌های بره ناقلا و فرار مرغی هستند.
- با استفاده از بریده‌های کاغذ، مقوا، پارچه و… هم می‌توان عناصر و اِلِمان‌های مورد نیاز را ساخت و فریم به فریم مقابل دوربین حرکت داد. (cutout stopmotion)
نکته: گونه‌های استاپ‌موشن عروسکی و خمیری، هر دو زیرمجموعه استاپ‌موشن‌های اُبژ‌ه‌ای هستند، که برای ساخت آن از اشیا استفاده می‌کنند. نکته دیگر اینکه غیر از عروسک و آدمک‌های خمیری، از آرماتور و انواع آدمک سیمی هم در ساخت استاپ موشن استفاده می‌شود.
به سه مقوله در ساخت استاپ‌موشن بیشتر توجه کنید…
- چیدمان اشیا و حرکت سوژه‌ها:
کارگردان استاپ‌موشن باید با دکوپاژ و میزانسن مناسب، نحوه قرار گرفتن سوژه‌ها و اشیا را در هر یک از فریم‌ها پیش‌بینی کند، و با قاب‌بندی حرفه‌ای از خطا و اشتباه جلوگیری کند. - نورپردازی:
با توجه به اهمیت جاگیری اشیا و سوژه‌ها در هر قاب، سایه آنها و همچنین احتمال به‌کارگیری جلوه‌های ویژه، مسئله نورپردازی از اهمیت بیشتری برخوردار است. - تصویربرداری:
فارغ از اینکه ابعاد متفاوت عروسکها و ماکت، فیلم‌برداری را دشوارتر می‌کند، حرکت دوربین و زوم و فوکوس و… روی اشیای گوناگون در هر فریم و ضرورت حفظ همه ویژگی‌ها در هر پلان، اهمیت نوع حرکت‌های دوربین را دو چندان می‌کند. بنابراین تصویربردار با دقت و مهارت خود باید زمینه را برای تدوام و پیوستگی کار مهیا کند.
نکات مهم در ساخت استاپ‌موشن
ساخت استاپ‌موشن آنقدرها هم که برخی تصور می‌کنند، آسان و ارزان نیست. اما به‌واسطه قابلیت‌هایی که در آن وجود دارد، یکی از گزینه‌های جذاب برای خلق آثار تبلیغاتی متفاوت و منحصربه‌فرد است.
زمان تولید
ساخت کار با ابژه‌های بی‌جان مثل انواع عروسک، طرح‌های کاغذی و مقوایی یا سایر اشیاء، زمان‌بر است و حوصله و دقت می‌خواهد. اشیا باید فریم به فریم جابه‌جا شوند. در حالی که ساخت کار با سوژه‌های انسانی آسان‌تر است. زیرا در قسمت‌هایی که صرفا سوژه انسانی و یا سایر سوژه‌هایی حضور دارند، که مانند خودرو به‌صورت بالفعل قابل حرکت دادن هستند، کارگردان می‌تواند، بخش اعظم راش‌ها (فایل‌های خام) را با فیلم‌برداری پیوسته در اختیار تدوینگر قرار دهد.
کاربرد تبلیغاتی
با توجه به اینکه ساخت استاپ‌موشن کار نسبتا سخت و زمان‌بری است، برای محتواهای تبلیغاتی که معمولا کمتر از یک دقیقه زمان دارند، گزینه مناسبی به حساب می‌آید. همچنین امکان استفاده از نمونه‌های عروسکی، خمیری، آرماتوری و… می‌تواند با خلاقیت سازنده بر جاذبه‌های بصری کار بیفزاید.
زمان و خلاقیت در تدوین
همان‌طور که ذکر شد، در استاپ‌موشن‌هایی که از اشیا، ابژه‌ها و درواقع عناصر بی‌جان استفاده می‌شود، در هر فریم شیء یا عروسک جابه‌جا می‌شود؛ بنابراین تدوینگر با خیل عظیمی از عکس‌ها، فایل‌ها و راش‌هایی روبه‌روست که به‌دقت باید آنها رو پشت سر هم بچیند، و با سایر جلوه‌ها، فضای مورد نظر کارگردان را بیافریند. به همین دلیل زمان تدوین استاپ‌موشن ممکن است، بیش از سایر محتواهای ویدئویی طولانی باشد، و دقت نظر و خلاقیت در آن بسیار مهم است. ضمن اینکه تدوینگر با انتخاب نرم‌افزار مناسب، می‌تواند چند گام به جلو بردارد.